Ngày 24/01/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 02/CT-TTg về các giải pháp cấp bách nhằm kiểm soát và xử lý ô nhiễm môi trường nước tại một số lưu vực sông trọng điểm trên cả nước. Đây là động thái quyết liệt nhằm khắc phục tình trạng ô nhiễm kéo dài tại nhiều điểm nóng, hướng tới mục tiêu phục hồi chất lượng nguồn nước và thực hiện nghiêm Luật Bảo vệ môi trường.
Yêu cầu từ Trung ương: Rà soát toàn diện – Xử lý dứt điểm
Theo nội dung Chỉ thị, các địa phương nằm trong lưu vực sông phải thực hiện hàng loạt nhiệm vụ khẩn cấp, bao gồm:
- Thống kê, phân loại và lập danh mục các nguồn thải trên địa bàn, đặc biệt là các nguồn có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng nước sông.
- Gửi báo cáo danh mục nguồn thải về Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) trước ngày 31/12/2025 để tổng hợp, giám sát toàn quốc.
- Tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm môi trường, đồng thời báo cáo kết quả thực hiện năm 2024 cho Bộ TN&MT trước ngày 30/6/2025.
- Đầu tư đồng bộ hạ tầng bảo vệ môi trường, đặc biệt tại các khu đô thị, cụm công nghiệp, làng nghề và khu dân cư tập trung.
- Ban hành đơn giá dịch vụ xử lý nước thải, bố trí quỹ đất và triển khai các thủ tục đầu tư theo quy hoạch môi trường được duyệt.
Mục tiêu đến cuối năm 2025:
- 92% khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt chuẩn.
- 60% cụm công nghiệp có hạ tầng xử lý nước thải tập trung.
- 100% làng nghề có phát sinh nước thải có phương án thu gom và xử lý.
- 30% nước thải sinh hoạt đô thị và 40% nước thải nông thôn được xử lý phù hợp (tập trung hoặc phân tán).
Các lưu vực sông trọng điểm: Lộ trình và giải pháp cụ thể
Lưu vực sông Cầu – Trọng điểm Phong Khê, Phú Lâm, Ngũ Huyện Khê
Các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Hải Dương và TP. Hà Nội cần:
- Hoàn thiện hệ thống thu gom, vận hành nhà máy xử lý nước thải làng nghề Phong Khê trước 31/12/2025.
- Đưa vào vận hành hệ thống xử lý nước thải cụm CN Phú Lâm trước 31/3/2025.
- Đấu nối toàn bộ nước thải tại Phong Khê 1, 2 vào hệ thống tập trung.
- Buộc các hộ sản xuất tại làng nghề và cụm công nghiệp phải đấu nối hệ thống xử lý nước thải hoặc di dời vào KCN đạt chuẩn.
- Xử lý triệt để các điểm đổ thải trái phép dọc sông Ngũ Huyện Khê.
- Tạm dừng cấp phép mở rộng các cơ sở xả thải chưa đạt chuẩn.
- Tỉnh Thái Nguyên hoàn thành khắc phục ô nhiễm tại cầu Bóng Tối trước 31/12/2025.
Lưu vực sông Nhuệ – Đáy: Cải tạo dòng chảy – Đẩy nhanh trạm xử lý
- Hà Nội:
- Tập trung đầu tư các dự án thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt, đặc biệt tại các dòng sông nội đô như Tô Lịch, Nhuệ, Kim Ngưu…
- Vận hành trạm xử lý nước thải Yên Xá (270.000 m³/ngày đêm) trước 30/6/2025.
- Nạo vét, cải tạo dòng chảy sông và điều chỉnh quy trình vận hành các cống, trạm bơm lớn như Thanh Liệt, Yên Sở, Liên Mạc…
Tỉnh Hà Nam:
- Xử lý nước thải làng nghề Nha Xá (tẩy, nhuộm).
- Chuyển đổi nguồn cấp nước sinh hoạt sang sông Hồng nhằm giảm phụ thuộc vào nguồn bị ô nhiễm.
- Cải tạo hệ thống thu gom nước thải, khơi thông sông Châu Giang.
Tỉnh Hòa Bình:
- Xử lý ô nhiễm tại khu chôn lấp rác TP. Hòa Bình và vùng lân cận.
Lưu vực sông Đồng Nai – Trọng điểm kênh Ba Bò, Suối Cái
- Hồ Chí Minh và tỉnh Bình Dương cần:
- Đẩy nhanh các dự án cải tạo môi trường nước tại sông Sài Gòn (đoạn cửa sông Thị Tính).
- Xử lý dứt điểm ô nhiễm tại kênh Ba Bò, các tuyến suối Suối Cái, Suối Nhum, Suối Xuân Trường…
Hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải: Xử lý ô nhiễm đa điểm
UBND TP. Hà Nội:
- Đầu tư 3 nhà máy xử lý nước thải (Phúc Đồng, An Lạc, Yên Viên) tại quận Long Biên.
- Cải tạo, nâng cấp sông cầu Bây, xử lý nước thải sinh hoạt từ khu đô thị và dân cư.
- Vận hành hiệu quả trạm quan trắc nước mặt tự động tại xã Đa Tốn, huyện Gia Lâm.
Tỉnh Hải Dương:
- Tách hệ thống thoát nước đô thị và thu gom nước thải riêng về trạm xử lý.
- Kiểm soát nguồn ô nhiễm từ các nhánh sông như Sặt, Cửu An, T1, T2.
Tỉnh Hưng Yên:
- Thực hiện đề án thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt nông thôn, đặc biệt tại các nhánh sông Đình Dù, Bần Vũ Xá…
Tỉnh Bắc Ninh:
- Kiểm soát chặt chất lượng nước tại các sông nhánh: Đông Côi, Dâu, Ngụ…
Tăng cường quan trắc – Giám sát liên tục
Bộ TN&MT sẽ:
- Rà soát toàn bộ mạng lưới quan trắc môi trường nước, bổ sung thêm các điểm quan trắc tự động – liên tục tại vị trí ô nhiễm nặng.
- Tổng hợp danh sách các nguồn thải từ 200 m³/ngày đêm trở lên, báo cáo Thủ tướng trước 30/6/2025.
- Phối hợp kiểm tra chặt chẽ các cơ sở do Bộ cấp phép môi trường.
Kết luận: Hành động kịp thời để cứu lấy nguồn nước
Chỉ thị 02/CT-TTg thể hiện quyết tâm rõ ràng của Chính phủ trong việc chấn chỉnh tình trạng ô nhiễm nước lưu vực sông – một trong những nguyên nhân trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, an ninh nguồn nước và phát triển kinh tế – xã hội bền vững.
Với mốc thời gian cụ thể, mục tiêu định lượng rõ ràng và trách nhiệm phân công rõ ràng, việc triển khai đồng bộ các giải pháp sẽ là chìa khóa để đưa nhiều dòng sông trở lại “sự sống” – sạch hơn, lành hơn, an toàn hơn.
